Możliwości modyfikacji przeciwdrobnoustrojowych żywicy akrylanowej (PMMA) do wykonawstwa osiadających protez zębowych – przegląd piśmiennictwa

TITLE: Possibilities of antimicrobial modification of acrylate resin (PMMA) for the fabrication of removable dentures – a review of the literature
STRESZCZENIE: Materiałoznawstwo stomatologiczne jest prężnie rozwijającą się dziedziną medycyny. Wykorzystanie nowych technologii, jak i modyfikacje dobrze znanych już materiałów do wykonawstwa uzupełnień protetycznych mają na celu poprawę jakości ich użytkowania. Praca ma na celu przegląd aktualnie prowadzonych badań w kierunku uzyskania PMMA o właściwościach przeciwdrobnoustrojowych.
SŁOWA KLUCZOWE: akryl, PMMA, proteza ruchoma, nanocząsteczki srebra, chitozan, żywica akrylanowa, Candida
SUMMARY: Dental materials science is a rapidly developing field of medicine. The use of new technologies and modifications of well-known materials for the fabrication of prosthodontic restorations are aimed at improving the quality of their use. The aim of this paper is to review current research on obtaining antimicrobial PMMA.
KEYWORDS: acrylic, PMMA, removable denture, silver nanoparticles, chitosan, acrylate resin, Candida

Pomimo znacznego postępu w dziedzinie stomatologii, jaką jest protetyka, i rozwoju leczenia implantologicznego nadal istnieje potrzeba użytkowania konwencjonalnych ruchomych uzupełnień protetycznych. W krajach wysoko rozwiniętych całkowite bezzębie charakteryzuje się tendencją spadkową, w przeciwieństwie do krajów o obniżonym statusie ekonomicznym, gdzie tego typu sytuacja zdrowotna u pacjentów jest w przewadze. Dlatego też uzyskanie jak najkorzystniejszych uzupełnień jest problemem o istotnym znaczeniu.

Uzupełnienia protetyczne wykonywane z PMMA (polimetakrylanu metylu) z sukcesem wyparły poprzednio użytkowane materiały podstawowe do wykonywania protez ruchomych, takie jak kauczuk.

Kup prenumeratę czasopisma „TPS – Twój Przegląd Stomatologiczny” na dlaspecjalistow.pl.

Pierwsze wykorzystanie akrylu w wykonawstwie protez ruchomych opisano w 1937 r. (1). Tworzywo akrylowe jest ciałem stałym, dość twardym (2-3 w skali Mohsa). Nie jest dobrym przewodnikiem ciepła ani elektryczności. Odznacza się odpornością na działanie słabych kwasów i zasad. Odczyny alergiczne są rzadko opisywane, jednakże działanie monomeru resztkowego może być szkodliwe dla tkanek. Alkohol ma szkodliwy wpływ na tworzywo (2, 3). Do zalet PMMA należą ponadto: obojętność dla tkanek jamy ustnej (przy prawidłowym wykonawstwie), niewrażliwość na składniki pokarmowe, łatwość wybarwiania, dobra estetyka, stosunkowo niska cena w wykonawstwie i łatwość naprawy (4). Do wad można zaliczyć: podatność na ścieranie i łatwe pękanie, chłonność wody, łatwość przylegania drobnoustrojów (5, 6).

Utrata zębów u człowieka prowadzi do zmiany flory bakteryjnej i mikologicznej w jamie ustnej. Dodatkowo protezy osiadające, śluzówkowe mogą powodować urazy i przerwanie ciągłości nabłonka jamy ustnej, prowadząc do stomatopatii protetycznych. Nieprawidłowe użytkowanie protez zębowych – używanie środków abrazyjnych do czyszczenia, przechowywanie w wilgotnym środowisku – oraz błędy w polimeryzacji prowadzą do powstania rys i mikroszczelin, które to mogą zostać skolonizowane przez szczepy grzybów z rodzaju Candida (8). Kolejnymi problemami podczas użytkowania protez zębowych są: utrudnione samooczyszczanie jamy ustnej, ograniczony przepływ śliny i wytworzenie miejsc do zalegania płytki bakteryjnej (9).

W związku z niedoskonałościami tworzywa akrylowego zastosowano szereg modyfikacji chemicznych i technik wzmocnienia mechanicznego z wykorzystaniem różnego rodzaju włókien, nanocząstek i nanorurek (10). W celu dalszej poprawy właściwości PMMA starano się zmodyfikować go tak, aby uzyskać nowy materiał o własnościach przeciwdrobnoustrojowych.