Profilaktyka nowotworów jamy ustnej

Obciążenie światowej populacji chorobami nowotworowymi ma wzrosnąć z 14 milionów w 2014 r. do 24 milionów nowych przypadków w 2035 r. (1). Największy wzrost zachorowań notuje się w państwach rozwijających się (2). Nawet bogate kraje spotykają się z problemem rosnącej liczby pacjentów, a wprowadzanie coraz nowszych metod diagnostyczno-terapeutycznych podnosi koszty leczenia (1, 3). Konieczne jest zatem rozszerzenie działań obejmujących szeroko pojętą profilaktykę onkologiczną (4).

Rak jamy ustnej jest jedną z dziesięciu najczęściej występujących chorób nowotworowych na świecie (4). 95% stanowi rak płaskonabłonkowy (14). Czynniki sprzyjające powstawaniu i rozwojowi choroby nowotworowej zostały poznane na podstawie badań epidemiologicznych i klinicznych (5). Zaliczamy do nich czynniki niemodyfikowalne: wiek, płeć, czynniki genetyczne, status socjoekonomiczny (5); modyfikowalne: czynniki chemiczne, fizyczne, biologiczne, wirusy oraz grzyby. Poprzez wprowadzenie działań profilaktycznych możemy wyeliminować niektóre z czynników ryzyka (7). Wg IARC (International Agency for Research on Cancer) istnieje kilka poziomów profilaktyki:

• profilaktyka pierwotna – ma na celu zapobieganie pojawieniu się choroby poprzez zmniejszenie narażenia na czynniki ryzyka, zwiększenie odporności na nie;
• profilaktyka wtórna – polega na wczesnym rozpoznaniu oraz leczeniu, przeprowadzaniu badań skriningowych, aby rozpoznawać zmiany w najwcześniejszym stadium;
• profilaktyka trzeciorzędowa – to wykorzystanie leczenia i programów rehabilitacyjnych w celu przyspieszenia rekonwalescencji pacjentów po terapii przeciwnowotworowej (8).