Zębiaki w materiale archeologicznym. Przegląd piśmiennictwa

STRESZCZENIE: W pracy na podstawie publikacji opisano 19 zębiaków występujących w znaleziskach archeologicznych.

TITLE: Recording odontomas in archaeological human remains. A review of the literature

SŁOWA KLUCZOWE: zębiak, archeologia, paleopatologia

SUMMARY: The study describes literature regarding 19 odontomes in archaeological findings.

KEY WORDS: odontomas, archeology, paleopathology

Zębiaki w materiale historycznym należą do rzadkości. W piśmiennictwie opisano jedynie 6 takich przypadków, z czego prawidłowa diagnoza jednego z nich jest niepewna (1, 2). Rzadkość występowania tych guzów w materiale archeologicznym można tłumaczyć niekompletnym materiałem oraz brakiem możliwości wykonania badań radiologicznych, które umożliwiają postawienie prawidłowego rozpoznania. Natomiast w badaniach antropologicznych zazwyczaj wykonywane są badania RTG tylko w wybranych przypadkach. Guzy i zniekształcenia ludzkiej tkanki zębowej w pre- i protohistorycznych znaleziskach kostnych nie są zbyt dobrze znane, dlatego do tej pory nie zostały szczegółowo zbadane. Jedyne dokładne opisy obejmują przypadki skamieniałości i prehistorycznych szczątków zwierzęcych (3). Pierwszym paleopatologicznym znaleziskiem był zębiak zestawny (compound odontoma) zlokalizowany w żuchwie u dorosłego. Odkryty został przez Brothwella (2) w jaskini na wyspie Socotra (Jemen) i najprawdopodobniej datowany był na okres średniowiecza lub wcześniejszy.

W 1956 r. Uniwersytet w Oksfordzie zorganizował wyprawę na Socotrę, wyspę na Oceanie Indyjskim. Współczesna populacja na wysp...