Leczenie endodontyczne zębów mlecznych – techniki postępowania, materiały obturacyjne. Przykłady kliniczne
Ze względu na ograniczone wskazania do przeprowadzenia pełnego leczenia endodontycznego oraz trudność jego wykonania ze względu na skomplikowaną anatomię zębów mlecznych, jak również często brak współpracy ze strony małego pacjenta częściej w praktyce stosuje się amputację miazgi, czyli pulpotomię. Celem takiego leczenia jest usunięcie miazgi komorowej w stanie nieodwracalnego zapalenia z zachowaniem żywej miazgi korzeniowej pozostającej najczęściej w stanie zapalenia odwracalnego. Istnieje wiele metod amputacyjnych, np. leczenie wykorzystujące wodorotlenek wapnia (niepolecane – powoduje resorpcję wewnętrzną), siarczan wapnia lub MTA (mały odsetek pozytywnych wyników leczenia) czy przyżyciowa amputacja formokrezolowa (3-6). Według piśmiennictwa najlepsze wyniki są osiągane po stosowaniu metody formokrezolowej Buckleya. Polega ona na usunięciu miazgi komorowej i pozostawieniu miazgi korzeniowej po wcześniejszym użyciu formokrezolu (1, 5). Leczenie takie może być przeprowadzone jedno- lub dwuetapowo. Wskazaniem do leczenia jednoseansowego są obnażenia lub zranienia miazgi i zapalenia odwracalne towarzyszące próchnicy głębokiej (wówczas, gdy udaje się zahamować krwawienie po amputacji miazgi komorowej, a krew wypływająca jest jasnoczerwona, bez wysięku ropnego). Wskazaniem do metody dwuseansowej jest zapalenie nieodwracalne miazgi, gdy z komory wydobywa się obficie ciemnoczerwona krew, której towarzyszy wysięk. Przeciwwskazaniami miejscowymi są: bliski okres wyrzynania zęba stałego, zaawansowana resorpcja korzeni (fizjologiczna, jak i patologiczna), obecność przetoki, istotne zniszczenie korony zęba uniemożliwiające szczelną odbudowę. Leczenia amputacyjnego nie można przeprowadzić u pacjentów z ryzykiem powikłań spowodowanych bakteriemią, np. z wrodzonymi wadami zastawek, chorobami nowotworowymi czy przed przeszczepem szpiku.
W metodzie formokrezolowej stosuje się tzw. Formokrezol Buckleya, w którego skład wchodzą: trójkrezol (35%), formaldehyd (19%), glicerol (15%) oraz woda (31%). Preparat ten ma silne właściwości bakteriobójcze. Wiąże białka oraz unieczynnia niektóre enzymy (hialuronidazę). W większych stężeniach powoduje martwicę skrzepową miazgi. Proces ten polega na łączeniu się grup aldehydowych z bocznymi grupami aminowymi białek, co doprowadza do mumifikacji miazgi, a tym samym chroni ją przed autolizą. Obecnie coraz szerzej stosowany jest 4-proc. aldehyd glutarowy, który w przeciwieństwie do formokrezolu nie ma właściwości mutagennych oraz kancerogennych, jest nietoksyczny i ma silne działanie antybakteryjne (1, 5, 7).
W przypadku mniej zaawansowanych procesów zapalnych miazgi istnieją możliwości lecznicze, które polegają na pokryciu pośrednim lub bezpośrednim miazgi. Wskazaniami do przykrycia pośredniego są bóle sprowokowane zęba mlecznego przy głębokim ubytku próchnicowym, jednak w momencie, gdy nie doszło do obnażenia miazgi (dozwolone prześwitywanie miazgi przez cienką warstwę zębiny), a reakcja na bodźce jest prawidłowa. Przeciwwskazaniem są natomiast: bóle samoistne zęba, znaczne zniszczenie korony, nieprawidłowa reakcja miazgi na bodźce, obrzęk i przetoka. Materiałami stosowanymi w tej metodzie jest tlenek cynku z eugenolem lub cement glassjonomerowy ze względu na właściwości odontotropowe, higroskopijne oraz antyseptyczne tego pierwszego oraz długotrwałe uwalnianie i adsorbcję jonów fluoru tego drugiego. Pokrycie bezpośrednie wykonuje się natomiast w przypadku obnażenia miazgi po urazie, gdy pacjent zgłosi się w ciągu 24 h, jak również w próchnicowym obnażeniu miazgi do 1 mm2. Wskazaniem do takiego postępowania są: bóle sprowokowane, brak bólów samoistnych, możliwość szczelnej odbudowy korony, niewielkie punktowe obnażenie, krwawienie mało intensywne, a reakcja miazgi na bodźce – prawidłowa. Do pokrycia bezpośredniego stosowane są preparaty na bazie wodorotlenku wapnia oraz MTA (8-10).
