Legionelloza – potencjalne zagrożenie w gabinecie stomatologicznym?

Czynnikiem etiologicznym legionellozy są bakterie z rodzaju Legionella, należącego do rodziny Legionellaceae, która obejmuje 52 gatunki w 72 serotypach. Nazwa rodzajowa bakterii upamiętnia 34 uczestników Zjazdu Amerykańskich Legionistów z 1976 roku, którzy zmarli na ciężkie zapalenie płuc o nieznanej wówczas etiologii (1).

Powyższe drobnoustroje są mikroaerofilnymi ruchliwymi pałeczkami Gramujemnymi, o dużych wymaganiach odżywczych (2). Występują powszechnie w środowisku, obecne są w wodzie oraz glebie. Bakterie te szczególnie upodobały sobie zbiorniki wodne zawierające muł, osad denny oraz rdzę. Rezerwuarem Legionella sp. są pierwotniaki, głównie ameby z rodzaju Acanthamoeba, Naegleria, Hartmannella, Vahlkampfia, Echinamoeba, orzęski z rodzaju Tetrahymena i Cyclidium oraz makrofagi pęcherzyków płucnych. Większość gatunków nie jest patogenna dla człowieka. Za przyczynę zakażeń u ludzi uważany jest gatunek Legionella pneumophila, a najczęściej izolowanym serotypem jest 1, który odpowiada za ok. 90% wszystkich zakażeń. Inne gatunki, choć o mniejszym znaczeniu, izolowane z materiału klinicznego, to Legionella micdadei, Legionella dumofii, Legionella bozemanii oraz Legionella longbeache (3). Powyższe patogeny są pasożytami fakultatywnymi, mającymi zdolność namnażania się w temp. od 20 do 50oC (4), zarówno wewnątrzkomórkowo w fagosomach, jak i poza komórką gospodarza. Przed strawieniem przez komórkę gospodarza chroni je umiejętność zahamowania fuzji lizosomu z fagosomem. Produkując toksyczne enzymy proteolityczne, tj. fosfatazy, lipazę oraz nukleazę, doprowadzają do lizy fagosomu, a tym samym do śmierci komórki lub organizmu, wewnątrz którego pasożytują (2). Wewnątrzkomórkowy tryb życia zapewnia patogenom stały dostęp do substancji odżywczych, a ponadto chroni je przed działaniem czynników zewnętrznych oraz zwiększa się także ich oporność na antybiotyk podczas leczenia chorego (1).