Zabezpieczenie gabinetu stomatologicznego przed szkodnikami

Stawonogi, czyli: muchy, motyle, chrząszcze, mrówki czy pająki, są wszechobecnym elementem wszystkich środowisk. Placówka lecznicza, jaką jest gabinet stomatologiczny, również jest narażona na ich obecność. Nie biorąc pod uwagę nawet skrajnych przypadków zasiedlenia naszego gabinetu przez karaczany, rybiki czy mrówki faraona, nie można przymykać oczu na nalatujące przypadkowo osobniki chrząszczy czy motyli. Ich duża różnorodność, zmienność i przystosowanie do środowiska, przy zakładanej szkodliwości, mogą generować istotny problem. Biorąc pod uwagę obniżoną odporność na zakażenia chorego czy zestresowanego człowieka, w środowisku placówki leczniczej nie można pominąć faktu szkodliwości stawonogów polegającej na ujemnym oddziaływaniu na układ nerwowy, wywoływaniu stresu i obrzydzenia spowodowanego ich nieprzyjemnym zapachem, wyglądem, szybkim przemieszczaniem się, prowadzących do zachowań fobicznych, a nawet kleptoparazytozy, czyli złudzenia występowania szkodników. Udowodnione jest, że np. karaczany wytwarzają silne alergeny, które mogą być bezpośrednią przyczyną licznych reakcji alergicznych.

Należy zauważyć, że karaczany, muchy, pchły i wszy zaliczono do szkodników sanitarnych, czyli takich gatunków, które, według Światowej Organizacji Zdrowia wywołują choroby, przenoszą mikroorganizmy lub są rezerwuarem czynników chorobotwórczych.

Zakażenia zakładowe stanowią narastający problem XXI wieku, zajmujący wielu badaczy i praktyków. Opisywane są szeroko w różnorodnej literaturze, jednak rola owadzich szkodników sanitarnych w środowisku placówek leczniczych jest traktowana marginalnie, mimo że w przenoszeniu zakażeń mogą uczestniczyć żywi przenosiciele, którzy przenoszą zarazki biernie (np. muchy) lub czynnie (np. komary zakażone malarią, wirusem żółtej febry; pchły – pałeczką dżumy; kleszcze – bakterią Borrelia lub wirusem kleszczowego zapalenia mózgu), a zabiegi sanityzacji, dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji są metodami przerwania łańcucha epidemicznego. Stwierdzono np., że karaczany uczestniczą w transmisji salmonelloz, gruźlicy, czerwonki, wirusowego miąższowego zapalenia wątroby, a także jaj robaków pasożytniczych oraz patogennych grzybów. Odnotowywane są przypadki przenoszenia patogenów takich jak enterotoksyczne gronkowce, a także wirusy europejskiego kleszczowego zapalenia mózgu, riketsje, duru plamistego.

Czy zatem obecność owadów i pająków w gabinecie stomatologicznym może mieć istotny wpływ na efekty leczenia?

Odpowiedzią na to pytanie mogą być wyniki prowadzonych w 2014 roku badań czystości mikrobiologicznej, pozyskanych w wytypowanych placówkach leczniczych województwa śląskiego, osobników Arthropoda (stawonogów). Posiewy jałowe stanowiły jedynie 9% z wszystkich 166 prób Arthropoda pobranych z placówek biorących udział w badaniu. Stwierdzono, że dominują Enterobacteriaceae (34,15%) oraz laseczki saprofityczne Gram-dodatnie (30,73%). Zwraca uwagę liczba gronkowców i innych ziarniaków Gram-dodatnich (22,93%) – badania niepublikowane.

Analizując liczby poszczególnych gatunków/grup mikroorganizmów na poszczególnych taksonach stawonogów, należy zauważyć, że w transmisji zakażeń najistotniejsze zagrożenie stanowią muchówki – Diptera. Jednak bakterie znajdowane na pająkach, rybikach, chrząszczach, mrówkach czy motylach nie powinny usypiać naszej czujności.

Przeczytaj wszystkie artykuły z kategorii BIZNES

Zwracamy uwagę na występowanie, zwłaszcza w nowo otwieranych gabinetach (świeże tynki – większa wilgotność) Psotników (gryzki, wszy książkowe) – Psocoptera. Są to owady o długości nie większej niż 6 mm, najczęściej 1-2 mm, koloru od białego poprzez żółty do ciemno brązowego. Większość gatunków można znaleźć w warunkach naturalnych. Gatunki uważane za szkodniki są szeroko rozprzestrzenione w magazynach spożywczych, muzeach, domach i sklepach. Atakują produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, włączając przechowywane produkty spożywcze, skórę, produkty drewniane, książki, a nawet wilgotne opatrunki. Nawet te „mikroskopijne”, trudne do zaobserwowania owady mogą stanowić realne zagrożenie mikrobiologiczne.

Im większą wagę przykładamy do czystości mikrobiologicznej powierzchni pomieszczeń i sprzętów w gabinecie, tym mniejsze jest prawdopodobieństwo transmisji zakażeń. Eliminując stawonogi z przestrzeni gabinetu, to prawdopodobieństwo jeszcze ograniczamy. Niech zatem przypadkowo nalatujące owady nie zniweczą efektów naszej pracy. A zatem, może w gabinecie powinien znajdować się detektor obecności stawonogów – pułapka lepowa?

To proste urządzenie nie tylko pokazuje problem w danym gabinecie, ale również ewentualnie pozwala w sposób mechaniczny, bez stosowania preparatów biobójczych, pozbyć się szkodników.

Sprawdź wszystkie produkty stomatologiczne dostępne w naszym sklepie internetowym

Piśmiennictwo

1. Brewczyński P.: Uczulenia na owady. Cz. I. „Alergia”. 2006, 3: 35-41.
2. Czajka A., Leszczyński P., Sokół-Leszczyńska B., Wróblewska M.: Rola opieki pielęgniarskiej w profilaktyce zakażeń w stacji dializ. „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 2012, 93 (3), 484-492.
3. Czajka E., Pancer K., Kochman M., Gliniewicz A., Sawicka B., Rabczanko D., Stypułkowska-Misiurewicz A.: Charakterystyka bakterii wyizolowanych z powierzchni karaczanów prusaków występujących w środowisku szpitalnym. „Przegl. Epidemiol.”, 2003, 57 (4), 655-662.
4. Dembińska-Krzemińska A., Gliniewicz A., Sawicka B.: Dezynsekcja i deratyzacja jako niezbędne elementy higieny szpitalnej [w:] Kanclerski K., Kruszewski K., Tadeusiak B.: Wybrane zasady ochrony pracowników medycznych przed zawodowymi zagrożeniami biologicznymi. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, 100-119.
5. Fleischer M., Bober-Gheek B.: Podstawy pielęgniarstwa epidemiologicznego. Wydanie II poprawione i uzupełnione, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2006, 122-124.
6. Gliniewicz A., Mikulik E., Sawicka B.: Karaczany w środowisku życia człowieka. Możliwe zagrożenia dla zdrowia i znaczenie ekonomiczne [w:] Buczek A., Błaszak Cz.: Stawonogi. Interakcje pasożyt – żywiciel. Liber, Lublin 2004, 279-286.
7. Gliniewicz A., Sawicka B., Czajka E.: Owady – szkodniki sanitarne w środowisku miejskim. Zagrożenia i możliwości zwalczani. [w:] Buczek A., Błaszak Cz.: Stawonogi w medycynie. Liber, Lublin 2002, 165-179.
8. Gliniewicz A., Sawicka B., Czajka E.: Ocena zagrożenia i możliwości zwalczania owadów – szkodników sanitarnych w szpitalach w Polsce. „Przegl. Epidemiol.”, 2003, 57: 329-334.
9. http://www.themar.com.pl/weterynaria/ szkodniki/psotniki-gryzki-wszy-ksiazkowe.
10. Krzemińska A.: Owady – szkodniki sanitarne, ich szkodliwość, występowanie i zwalczanie w szpitalach. „Biuletyn SHL”, 1999, 3: 18-21.
11. Pancer K.W., Laudy A.E., Mikulik E., Kochman M., Sawicka B., Gliniewicz A.: Karaczany prusaki (Blattella germanica L.) – przenosiciele chorobotwórczych bakterii w szpitalach? „Post. Mikrobiol.”, 2004, 4: 378.
12. Sawicka B.: Owady – szkodniki sanitarne jako przenosiciele patogennych mikroorganizmów w obiektach służby zdrowia. „Przegl. Epidemiol.”, 1993, 4: 451-457.
13. Sawicka B., Gliniewicz A., Mikulak E.: Występowanie i zwalczanie szkodników sanitarnych w szpitalach w Polsce [w:] Buczek A., Błaszak Cz.: Stawonogi. Różnorodność form i oddziaływań. Koliber, Lublin 2005, 367-374.
14. Stypułkowska-Misiurewicz H., Pancer K.W., Gliniewicz A., Mikulik E., Laudy A., Podsiadło B., Robczenko D.: Synantropijne karaczany (Blattella germanica L.) w środowisku szpitalnym – narażenie mikrobiologiczne pacjentów i oszacowanie ryzyka zakażeń szpitalnych. „Przegl. Epidemiol.”, 2006, 60 (3): 609-616.
15. Wodzisławska-Czapla D.: Ocena zakaraluszenia stacjonarnych zakładów opieki zdrowotnej województwa śląskiego w latach 2003- 2005. „Pielęgniarka Epidemiologiczna”, 2006, 2 (25): 8-9.
16. Wodzisławska-Czapla D., Adamek B., Szczerba- Sachs A., Wiczkowski A., Krzanowska E.: Owady – szkodniki sanitarne w szpitalach województwa śląskiego w latach 2003-2004. [w:] Buczek A., Błaszak Cz.: Stawonogi. Różnorodność form i oddziaływań. Koliber, Lublin 2005, 149-155.
17. Wodzisławska-Czapla D., Hudzik G., Solarz K.: Problem obecności stawonogów w przestrzeni szpitalnej na przykładzie województwa śląskiego. XVI Międzynarodowe Sympozjum: Stawonogi Pasożytnicze, Alergogenne i Jadowite – Znaczenie Medyczne i Sanitarne, Kazimierz Dolny, 2014, 32.
18. Wodzisławska-Czapla D., Hudzik G., Solarz K.: Problem obecności stawonogów w przestrzeni szpitalnej na przykładzie województwa śląskiego. [w:] Buczek A., Błaszak C.: Stawonogi. Zagrożenie zdrowia człowieka i zwierząt. Koliber, Lublin 2014, 387-395.