Wykorzystanie leczniczych właściwości produktów naturalnych i ziół w stomatologii

Propolis

Propolis jest substancją naturalną składającą się głównie z żywic roślinnych, wosku pszczelego i polifenoli znajdujących się w olejkach eterycznych oraz pyłku kwiatowego. Ponadto zawiera liczne witaminy, minerały, garbniki oraz polisacharydy (29, 30). Jest to lepka substancja o barwie od brązowozielonej po kawową, w zależności od wieku (31). Wytwarzany jest przez pszczoły miodne (32). Propolis słynie ze swoich właściwości przeciwbakteryjnych, przeciwgrzybiczych, antyoksydacyjnych, przeciwzapalnych, a także przeciwnowotworowych. Szczególną rolę odgrywa w stomatologii (33). Przeprowadzono wiele badań potwierdzających korzystne działanie propolisu w schorzeniach jamy ustnej. W periodontologii wykorzystuje się jego działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, znieczulające oraz wspomagające regenerację tkanek przyzębia (34). Koo i wsp. potwierdzają, że propolis redukuje ilość naddziąsłowej płytki nazębnej, gdyż wykazuje działanie antyadherencyjne. Przeprowadzili doświadczenie, w którym sprawdzali, jaki wpływ mają etanolowe ekstrakty z propolisu na przyleganie Streptococcus mutans i Streptococcus sobrinus do powierzchni. Bakterie hodowano w probówkach w obecności różnych stężeń propolisu. Badanie wykazało, że odpowiednie stężenie propolisu (50-75 µg/ml) hamuje adhezję bakterii próchnicotwórczych do powierzchni (35). Natomiast badania Shalaby’ego i wsp. dowiodły przydatności tego związku w leczeniu przewlekłego zapalenia przyzębia (36). Gebara i wsp. potwierdzili spadek częstości krwawień z kieszonek dziąsłowych po zastosowaniu propolisu. Przeprowadzili badanie, w którym sprawdzali krwawienie z kieszonek dziąsłowych u trzech grup osób. U grupy A stosowano 20-proc. etanolowy ekstrakt propolisu dwa razy na tydzień przez okres dwóch tygodni, grupie B podawano placebo, natomiast grupa C była kontrolna i nie otrzymywała leczenia. Po przeprowadzeniu badania zauważono, że odsetek krwawień z kieszonek dziąsłowych u osób z grupy A był znacznie niższy niż w pozostałych grupach (37). Dane te potwierdzają, że propolis może być skutecznie stosowany jako leczenie uzupełniające w celu polepszenia stanu dziąseł i przyzębia. Martins i wsp. wykazali, że propolis działa hamująco na Candida albicans. Przeprowadzili badanie, w którym porównali hamujące działanie 20% etanolowego ekstraktu propolisu z działaniem nystatyny, klotrimazolu, ekonazolu i flukonazolu. Testowane szczepy wykazały oporność na antybiotyki, natomiast propolis zahamował wzrost Candida albicans in vitro (38). Prace Santosa i wsp., Parolii i wsp. oraz Nejata i wsp. dowodzą, że kit pszczeli może być z powodzeniem stosowany w zapaleniu jamy ustnej spowodowanym nieprawidłową higieną protezy. Santos i wsp. przeprowadzili badanie, w którym porównali działanie żelu zawierającego propolis z żelem z mikonazolem. Zgodnie z wynikami oba preparaty mają podobne działanie, dlatego mogą być stosowane wymiennie. Inne badania potwierdziły, że propolis jest bardziej skuteczny niż nystatyna, amfoterycyna czy mikonazol oraz wykazuje mniej działań niepożądanych (39-41). Ruspita oraz Ikeno i wsp. udowodnili natomiast, że propolis działa hamująco na Streptococcus mutans, a więc uwierzytelnili jego działanie kariostatyczne (42, 43).

Herbata zielona

Herbata zielona (Camellia sinensis) spożywana jest jako napar z liści herbaty chińskiej. Wykorzystywana jest w stomatologii, ponieważ wykazuje działanie kariostatyczne. Chung i wsp. dowiedli, że szczotkowanie zębów oraz płukanie jamy ustnej 0,2-proc. naparem z liści zielonej herbaty przez około pięć minut ogranicza ilość płytki nazębnej, a całkowicie hamuje wzrost Streptococcus mutans (44). Katechiny znajdujące się w ekstrakcie z zielonej herbaty hamują bakterie Streptococcus mutans oraz Streptococcus sobrinus (45). Innym czynnikiem mającym wpływ na zastosowanie tego naparu w profilaktyce próchnicy jest duża zawartość fluoru. Pierwiastek ten wpływa na remineralizację szkliwa, ograniczając jego rozpuszczanie w kwaśnym środowisku jamy ustnej. Napar z liści zielonej herbaty może być też stosowany w leczeniu i profilaktyce chorób przyzębia (45, 46). Działanie przeciwgrzybicze naparu wynika z zawartości polifenoli. Badania przeprowadzone przez Ninga i wsp. wykazały, że galusan epigallokatechiny, czyli główny przeciwbakteryjny polifenol herbaty, zwiększa działanie antybiotyków – amfoterycyny B, mikonazolu i flukonazolu – dzięki czemu mogą być one stosowane w mniejszych ilościach. Jest to bardzo korzystne, ponieważ ogranicza powstawanie nowych lekoopornych gatunków grzybów Candida oraz zmniejsza działania niepożądane związane z ich stosowaniem (47).