Wykorzystanie leczniczych właściwości produktów naturalnych i ziół w stomatologii

Mięta pieprzowa

Mięta pieprzowa (Mentha piperita) – z liści tej rośliny otrzymuje się olejek miętowy, którego głównym składnikiem jest mentol (64, 65). Lewoskrętny izomer tego związku odpowiada za charakterystyczny zapach i smak tego olejku (66). Mięta wykazuje działanie bakteriobójcze, znieczulające i przeciwzapalne. Wpływa na receptory zimna, powodując chłodzenie zmienionej zapalnie tkanki (64, 65). Często znajduje się w produktach służących do higieny jamy ustnej, takich jak pasty czy płukanki oraz w środkach antyseptycznych stosowanych w leczeniu i profilaktyce schorzeń jamy ustnej. Zawdzięcza to swoim właściwościom odświeżającym, przeciwgrzybiczym oraz bakteriobójczym. Sharma i wsp. wykazali, że Listerine z dodatkiem olejku miętowego działał lepiej u pacjentów z chorobą przyzębia niż sam preparat Listerine (67).

Szałwia lekarska

Szałwia lekarska (Salvia officinalis) – już od czasów starożytnych znana jest jako zioło lecznicze. Działania prozdrowotne liścia szałwii wynikają z obecności olejku eterycznego, który zawiera flawonoidy, garbniki, fenolokwasy oraz di- i triterpeny. Wykazuje efekt antyseptyczny, przeciwzapalny i ściągający. Diterpeny znajdujące się w tej roślinie wykazują działanie przeciwwirusowe (68, 69). Szałwia lekarska znalazła zastosowanie w stomatologii jako środek odkażający i bakteriobójczy. Wykorzystuje się ją między innymi do płukania jamy ustnej przy pleśniawkach, w ropnym zapaleniu dziąseł i przyzębia, a także pomocniczo w zakażeniach paciorkowcami (70). Przygotowanie naparu z szałwii polega na zalaniu wrzątkiem jednej łyżeczki suszonych liści i parzeniu ich przez około 15 minut. Następnie należy odcedzić wywar i po ostudzeniu płukać jamę ustną około 5-6 razy dziennie. Nie należy stosować płukanki dłużej niż cztery tygodnie. Minimalizujemy w ten sposób ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, takich jak: zawroty głowy, nudności, wymioty, częstoskurcz serca czy uderzenia gorąca (71).

Aloes

Aloes (Aloe arborescens Mill) wykorzystywany jest do celów medycznych najczęściej w postaci oleju aloesowego. Dobrze wpływa na regenerację tkanek, ponadto ma działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Zawiera dużo witamin, kwasów organicznych oraz soli mineralnych. W stomatologii może być wykorzystywany jako dodatek past do mycia zębów, szczególnie przy problemie nadwrażliwości (48, 19, 72).

Podsumowanie

W dobie intensywnych badań zmierzających do odkrycia nowych związków, które można wykorzystać w leczeniu, nie powinniśmy zapominać o naturalnych, znanych od wieków substancjach pochodzenia roślinnego. Zioła, jako źródło naturalnych substancji terapeutycznych, stosowane są zarówno w profilaktyce, jak i w leczeniu chorób jamy ustnej i zębów. Warto jednak podkreślić, że fitoterapeutyki, choć cenne, nie są w stanie poradzić sobie ze wszystkimi schorzeniami spotykanymi w jamie ustnej. Fitoterapia będzie przydatna w leczeniu przewlekłych schorzeń, w których leki syntetyczne nie są dobrze tolerowane. Zioła znajdują zastosowanie głównie w profilaktyce. Mogą być używane przez długi czas, nie powodują uzależnień i rzadko wywołują reakcje alergiczne. Działają delikatnie, ale skutecznie. Nie zastąpią one jednak specjalistycznego leczenia stomatologicznego i regularnych wizyt kontrolnych u dentysty.

Adriana Zysk, Izabela Migdał – studentka III roku Oddziału Stomatologicznego, Wydz. Lekarsko-Dentystycznego SUM
dr n. med. Irena Zalewska – Katedra Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją
w Bytomiu, SUM