Toksyna botulinowa – poszerzenie horyzontów w stomatologii. Przegląd piśmiennictwa

Pierwsze skojarzenie z toksyną botulinową, czyli bo­toksem, to redukcja zmarszczek na twarzy. Jednak pole jej zastosowania jest zdecydowanie szersze i obecnie coraz większe wykorzystanie tego preparatu obserwuje się w stomatologii. Zgodnie z wieloma regula­cjami prawnymi na całym świecie lekarz dentysta ma peł­ne prawo do wykorzystywania tego preparatu. Obecnie rozróżnia się siedem typów toksyny jadu kiełbasianego (A, B, C1, D, E, F i G) produkowanych przez bakterie Clostri­dium botulinum, z czego trzy formy botuliny typu A (Botox, Dysport i Xeomin) oraz jedna forma typu B są wykorzysty­wane w leczeniu i medycynie estetycznej (1, 2).

Fiolka toksyny botulinowej zawiera:

– 100 jednostek neurotoksyny Clostridium botulinum typu A,

– 0,5 mg albuminy ludzkiej,

– 0,9 mg chlorku sodu w sterylnej, próżniowo suszonej formie, bez środków konserwujących.

 Mechanizm działania

Obstrzykiwanie nadaktywnych mięśni niewielką dawką toksyny botulinowej typu A skutkuje zmniejszeniem ich aktywności. Botulinotoksyna typu A hamuje egzocyto­zę acetylocholiny do szczeliny synaptycznej w choli­nergicznych zakończeniach nerwów motorycznych (3). Zapobiega wiązaniu pęcherzyków zawierających acety­locholinę z błoną presynaptyczną, gdzie ten neurotrans­miter może być uaktywniany (4). W ten sposób dochodzi do blokady uwalniania acetylocholiny przez neuron, co skutkuje osłabieniem mięśnia przez 3-4 miesiące – mechanizm jej działania jest odwracalny. Po pewnym czasie (3-6 miesięcy) dochodzi do tzw. sproutingu, czyli odrostu z aksonu ruchowego, co skutkuje aktywacją ponowną synapsy (5).