Występowanie otyłości u dzieci i młodzieży w Polsce na tle ogólnoświatowym na podstawie przeglądu piśmiennictwa

Zdaniem większości badaczy stosujących kryteria międzynarodowe w badaniach polskich dzieci i młodzieży częstość występowania otyłości w naszym kraju jest na średnim poziomie. Małecka-Tendera [19], posługując się międzynarodowymi standardami IOTF, wykazuje podobną częstość występowania otyłości wśród 7-9-latków w Polsce i Francji – odpowiednio 3,6% i 3,7% . Także Chrzanowska i wsp. [32], posługując się standardami IOTF, wskazują na stosunkowo niską częstość występowania otyłości w Polsce na tle innych krajów. Spostrzeżenie to potwierdzają Ostrowska-Nawarycz i wsp. [33].

Istnieje jednak niepokojące tempo wzrostu liczby dzieci otyłych w Polsce. Badania Krawczyńskiego i wsp. [34] potwierdzają, że na przestrzeni 20 lat od 1980 roku do 2000 roku częstość występowania otyłości u dzieci poznańskich w przedziale wiekowym 3-18 lat wzrosła z 2,5 do 8,7%, przy czym autor ten określił wartość graniczną dla otyłości 97 centyla. Na podstawie badań długofalowych stwierdza się, że w ciągu ostatnich 40 lat w Polsce zaznaczył się trend wzrostu liczby osób z nadwagą, szczególnie chłopców, z 9% do 11%, ale także dziewcząt, z 8% do 11% [35]. Badania Chrzanowskiej i wsp. [32] wskazują na dwukrotny wzrost liczby dzieci z nadwagą między 1971 rokiem a 2000 rokiem, przy czym największy przyrost odnotowano w grupie chłopców 7-12 lat oraz dziewcząt 7-10-letnich. W 1971 roku odsetek otyłych dotyczył 0,3% dziewcząt i 1% chłopców, a w 2000 roku – 2,75% chłopców i 2,2% dziewcząt. Radochońska i Perenc [36] stwierdzają wyższe wartości BMI dla chłopców rzeszowskich w wieku 3-18 lat w porównaniu z danymi zebranymi 25 lat temu przy braku stwierdzonych różnic u dziewcząt.

Częstość występowania otyłości zależy od wieku i płci badanych. Krawczyński i wsp. [34] stwierdzają, że istnieje tendencja do częstszego występowania otyłości w okresie pokwitania u dziewcząt (11.-13. rok życia) i chłopców (13.-16. rok życia), po czym zaznacza się skłonność do szczuplenia dziewcząt i w mniejszym zakresie również chłopców. Badania Obuchowicz [37] wykazały, że najwięcej otyłych dzieci było w grupie dziesięciolatków, a najmniej – w grupie trzynastolatków. Badania Chrzanowskiej z 2012 roku [38] wykazały również, że występowanie otyłości jest na ogół wyższe u dzieci młodszych, w okresie przedpokwitaniowym, a niższe u starszych, zwłaszcza u dziewcząt po okresie dojrzewania. Jednak 51% dziewcząt i 62% chłopców z otyłością brzuszną stwierdzoną w okresie przedpokwitaniowym pozostała w tym samym przedziale otyłości w wieku 15 lat.

Zbadano występowanie nadwagi i otyłości w poszczególnych regionach Polski przy zastosowaniu metody IOTF. Najwyższe wartości stwierdzono w regionie mazowieckim, lubuskim, dolnośląskim i kujawsko-pomorskim (powyżej 17,5% – nadwaga i otyłość łącznie), a najniższe – w małopolskim, świętokrzyskim, lubelskim i podkarpackim (poniżej 14,5%) [39]. Witkowska i Lesiów w badaniach opublikowanych w 2014 roku [31] wykazali częstsze występowanie nadwagi u dzieci ze środowiska miejskiego.

Opracowanie „Narodowego programu zapobiegania nadwadze i otyłości oraz przewlekłym chorobom niezakaźnym poprzez poprawę żywienia i aktywności fizycznej na lata 2007-2011” pozwala mieć nadzieję na uzyskanie lepszej sytuacji epidemiologicznej w naszym kraju [10]. Obserwacja trendu występowania otyłości u dzieci w Polsce na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci napotyka szereg trudności wynikających z przyjętych różnych kryteriów oceny, a także niejednorodności grup badanych pod względem wieku, płci oraz miejsca zamieszkania. Ponieważ częstość występowania nadwagi w populacji rozwojowej w Polsce nie przekracza 20%, a otyłości – 5%, według międzynarodowych standardów jesteśmy krajem o średniej częstości występowania otyłości, choć zdaniem większości badaczy wyraźnie zaznaczył się dynamiczny wzrost tego zjawiska w ostatnich dziesięcioleciach.

Sprawdź wszystkie produkty stomatologiczne dostępne w naszym sklepie internetowym