Ubezwłasnowolniony pacjent w gabinecie stomatologicznym

Jeśli chodzi o chorobę psychiczną jako jedną z przesłanek ubezwłasnowolnienia na uwagę zasługuje postanowienie Sądu Najwyższego z 19 sierpnia 1971 r., I CR 297/71, w którym Sąd stwierdził, że w myśl art. 13 § 1 kc choroba psychiczna sama przez się nie stanowi wystarczającej przesłanki ubezwłasnowolnienia, lecz może je uzasadniać tylko wówczas, gdy chory psychicznie nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem. Nie każda zaś choroba psychiczna pociąga za sobą taki skutek. Zależy to od rodzaju i stopnia nasilenia choroby oraz od indywidualnych objawów występujących u danej osoby (OSNCP 1972/3 poz. 53). Ubezwłasnowolnić można osobę upośledzoną umysłowo niezależnie od stopnia upośledzenia (głębokie, znaczne, umiarkowane, lekkie), jednakże samo istnienie upośledzenia umysłowego nie może być podstawą ubezwłasnowolnienia człowieka. Także pijaństwo, narkomania i hulaszczy tryb życia same przez się nie uzasadniają ubezwłasnowolnienia. Może ono być jednak orzeczone, gdy przyczyny te (niezależnie od tego, czy są leczone) doprowadziły do zaburzeń psychicznych uniemożliwiających choremu kierowanie swoim postępowaniem. Podstawą ubezwłasnowolnienia może być także istnienie zaburzeń psychicznych, które mogą być wywołane różnymi przyczynami, w tym również istnieniem starczego zespołu psychoorganicznego (por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 1975 r., I CR 787/74). Reasumując, z art. 13 i 16 kc wynika wyraźnie, że ubezwłasnowolnienie całkowite, jak i częściowe może nastąpić tylko z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych.

Trzecią przesłanką w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego jest brak możliwości kierowania swoim postępowaniem, a w przypadku ubezwłasnowolnienia częściowego – konieczność pomocy w prowadzeniu spraw. Ocena, czy konkretna osoba jest w stanie kierować swoim postępowaniem, może być oparta jedynie na opinii biegły...