Wybielanie zębów w gabinecie stomatologicznym

Wybielanie zębów to dzisiaj jeden z najpopularniejszych zabiegów z zakresu stomatologii estetycznej. Cały proces został na tyle dobrze poznany naukowo, że, przy zachowaniu odpowiednich procedur podczas zabiegu, można mówić o bezpiecznej, a przy tym efektywnej technice wybielania.

Wybielanie zębów jest jedynym zabiegiem z zakresu stomatologii estetycznej, który pozwala zmienić pacjentowi jego obecny kolor zęba bez ingerencji mechanicznej oraz redukcji tkanki zęba. Cały proces zyskał dodatkowo na popularności także dzięki temu, iż nie jest to stricte procedura lecznicza, istotą zabiegu jest bowiem estetyka uśmiechu. Aby uzyskać spektakularny efekt wybielania, należy zapoznać się ze wszystkimi elementami, które towarzyszą samemu procesowi, a także czynnościami przed i po wybielaniu.

Przeczytaj wszystkie artykuły z kategorii PROFILAKTYKA

Przyczyny przebarwień zębów

Kolor naszych zębów klasyfikowany jest w barwach bieli, szarości lub żółci, co generuje wiele czynników zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Zmiana koloru, czyli przebarwienie, może być powiązana również np. z wiekiem, gdyż z upływem lat nasze szkliwo staje się coraz cieńsze i bardziej przezierne, a wówczas zęby przybierają barwę żółtobrązowej zębiny.

Z czynników pochodzenia zewnętrznego wyróżnia się między innymi płytkę nazębną wynikającą z niedostatecznej higieny jamy ustnej, a także wszystkie barwniki z produktów spożywczych, które wnikają w strukturę szkliwa i są niemożliwe do usunięcia profesjonalnym czyszczeniem w gabinecie. Wśród artykułów intensywnie barwiących wymienić można np.kawę, różnego rodzaju mocne herbaty, czerwone wino, curry, pomidory czy buraki. Całemu mechanizmowi sprzyjają także wszystkie napoje wysokokwasowe, które stopniowo uszkadzają strukturę szkliwa i otwierają drogę wszelkim barwnikom. Do czynników zewnętrznych zalicza się także przebarwienia w postaci brunatnego nalotu, który powstaje w konsekwencji palenia tytoniu.

Pośród czynników pochodzenia wewnętrznego wyodrębnia się zaburzenia w trakcie rozwoju szkliwa spowodowane np. przez antybiotyki z grupy tetracyklin,które podawane były w okresie dzieciństwa lub podczas ciąży. Tworzą one trwały defekt w szkliwie w postaci żółtobrązowych lub szarych przebarwień. Nieprawidłowością w naturalnej barwie szkliwa jest także fluoroza, objawiająca się kredowobiałymi, a następnie brązowymi plamami, które są efektem zbyt dużej podaży fluoru. Najczęściej wylicza się tutaj również choroby ogólne, ubytki próchnicowe, urazy zębów, martwicę miazgi oraz pewne materiały stomatologiczne, np. jodoform, endomethason czy amalgamat.

Przyczyny przebarwień mogą być zatem różne. Jedne są bardziej podatne na usunięcie poprzez użycie w gabinecie stomatologicznym odpowiednich środków abrazyjnych (ściernych lub polerujących), a inne kategoryzują się bezpośrednio do wybielania.

Mechanizm działania

Środki służące do wybielania są substancjami silnie utleniającymi. Mechanizm wybielania polega na złożonych reakcjach oksydacyjno-redukcyjnych. Uwalniany podczas reakcji wolny rodnik tlenu przenika wzdłuż pryzmatów szkliwnych aż do zębiny, rozrywając wiązania, które odpowiedzialne są za przebarwienia. W rezultacie zmienia się kolor zęba. Wybielanie zębów można przeprowadzić bez ryzyka i skutecznie przy użyciu dwóch związków:nadtlenku wodoru oraz nadtlenku mocznika (karbamidu),jednak przy zastosowaniu nadtlenku wodoru proces przebiega dużo szybciej. Należy pamiętać, iż środki stosowane do profesjonalnego wybielania w gabinecie są agresywnymi związkami, dlatego preparaty te powinno się stosować zgodnie z zaleceniami producenta. Spośród systemów wybielających dostępnych na rynku najczęściej stosuje się środki: Pola Office 35% SDI (substancja aktywna: nadtlenek wodoru), Zaris White & Brite 30%3M ESPE (substancja aktywna: nadtlenek mocznika), Opalescence Xtra Boost 40% Ultradent (substancja aktywna: nadtlenek wodoru).

Procedura wybielania zębów

Wybielanie zębów może przebiegać dwoma metodami.Pierwsza obejmuje wybielanie zębów w warunkach domowych z użyciem silikonowych nakładek, które wykonuje technik dentystyczny na podstawie pobranych wcześniej wycisków. Pacjent dostaje dodatkowo żel z nadtlenkiem karbamidu o stężeniu 10% lub 16%, który aplikuje do nakładek. Proces taki trwa wówczas około 7 dni, a w skrajnie trudnych przypadkach – nawet do 4 tygodni. Metoda ta jest jednak dość ryzykowna, gdyż np. bruksizm bądź inne dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego prowadzą do ewakuacji preparatu wybielającego z nakładki, co jest przyczyną częstych poparzeń dziąsła. Dlatego ze względów bezpieczeństwa polecana jest druga metoda, a mianowicie profesjonalne wybielanie podczas jednej wizyty w gabinecie stomatologicznym. Przebiega ona pod ścisłym nadzorem lekarza bądź higienistki stomatologicznej i jest zdecydowanie bardziej skuteczna i szybsza. Pozwala na indywidualny dobór środka wybielającego oraz właściwe przygotowanie pacjenta do zabiegu.

Etap przygotowawczy

Przed przystąpieniem do wybielania konieczna jest wizyta konsultacyjna, podczas której wykonuje się dokładny przegląd. Jest on potrzebny, aby wyeliminować wszystkie przeciwwskazania do zabiegu. Do najważniejszych przeciwwskazań zalicza się: ciążę, okres karmienia piersią, alergię na nadtlenki, nieleczone choroby błon śluzowych i przyzębia, znaczne pęknięcia i defekty w szkliwie, dużą nadwrażliwość zębów, starcie patologiczne oraz recesje dziąseł. Wśród przeciwwskazań formułuje się również nałogowe palenie tytoniu, gdyż uwalniane podczas procesu wybielania wolne rodniki w połączeniu z substancjami smolistymi z papierosów mogą nasilać zmiany rakotwórcze. Pacjenta należy również poinformować, iż wybielaniu ulegają tylko powierzchnie szkliwa, a nie wypełnienia kompozytowe czy ceramiczne.

Po zebraniu wywiadu od pacjenta, omówieniu i wykluczeniu przeciwwskazań należy wykonać profesjonalną higienizację z usuwaniem kamienia i piaskowaniem w celu przygotowania powierzchni zęba. Następnie instruuje się, aby minimum tydzień przed planowanym zabiegiem wybielania stosowane były pasty znoszące nadwrażliwość, ważne jest też unikanie kwasowych produktów czy napojów, które mogą tę nadwrażliwość wzmagać.

Sprawdź wszystkie produkty dostępne w naszym sklepie internetowym

Proces wybielania zębów

Na wizytę wybielania warto zarezerwować 1,5 godziny. Przed przystąpieniem do zabiegu należy ocenić i ustalić wyjściowy kolor zębów za pomocą kolornika ze skalą. Odcień barwy zębów segregujemy w kategoriach: A (brązowe), B (żółte), C (szare), D (rudawe), a ich intensywność – w liczbach 1-4. Aby obiektywnie określić kolor, powinno się wyłączyć lampę w unicie, a kolornik powinien być przyłożony równolegle do zęba naturalnego, aby promienie światła padały pod tym samym kątem. Następnie pacjentowi zakłada się rozwierak do policzków i ust, a tkanki miękkie zabezpiecza się płynnym koferdamem polimeryzowanym lampą. Barierę na dziąsła warto założyć 1 mm poniżej girlandy dziąsłowej,aby skutecznie ochronić włókna przyczepu dziąsłowego. Płynną żywicą należy także zabezpieczyć wszystkie ubytki klinowe. Po dokładnym zabezpieczeniu tkanek na zęby zakłada się środek wybielający, występujący najczęściej pod postacią żelu. Lokalizuje się go do pierwszych zębów trzonowych w każdej ćwiartce.

Najwygodniejszą formą nakładania żelu jest użycie strzykawki typu luer lock z wymiennymi końcówkami aplikującymi. Pozwala to na kontrolę ilości sytuowanego środka wybielającego. Żel pozostawiamy na zębach ok.20 minut. W niektórych gabinetach aktywuje się systemy do wybielania za pomocą światła. Zdania na temat emisji światła różnych lamp są podzielone, jednakże najnowsze badania wykazują, iż ich zastosowanie nie wpływa na finalny kolor zęba. Po upływie 20 minut żel usuwamy z powierzchni zęba za pomocą ligniny bezpyłowej lub gazy. Cały proces nakładania środka wybielającego powtarzamy jeszcze dwa razy. Na ogół zabiegu łącznie składa się 60-minutowy kontakt środka wybielającego z zębem. Po zakończonym procesie usuwa się dokładnie najpierw żel, a następnie spolimeryzowany koferdam.

Do obiektywnej oceny efektów wybielania służy kolornik, należy przyłożyć próbkę z kolornika ustaloną przed wybielaniem i zdiagnozować stopień wybielenia.

Zalecenia po wybielaniu

Prawidłowo i indywidualnie dobrany system wybielający, a także dokładnie przeprowadzony wywiad lekarski pozwolą uniknąć najczęstszego powikłania po zabiegu, jakim jest nadwrażliwość zębów. Przyjmuje się, że okres stabilizacji koloru to tydzień. Ze względu na duże odwodnienie zębów najważniejszym zaleceniem po zabiegu jest tak zwana „biała dieta”, czyli wprowadzenie do diety produktów o białej lub jasnej konsystencji, które nie zawierają barwników (np. jogurty naturalne, ryż, mleko czy woda mineralna). Wykluczamy wówczas z diety czarną kawę, herbatę, czerwone wino. Eliminujemy marchewkę, pomidory, buraczki oraz kwaśne i kolorowe owoce, jak np.czarna porzeczka, jeżyny, aronia czy jagody.

Okres karencji to dwa tygodnie. „Biała dieta” ma za zadanie nie dopuścić do przyłączenia kolorowych barwników z pokarmów i napojów do odwodnionego szkliwa. Obowiązuje także bezwzględny zakaz palenia papierosów przez minimum tydzień.

Profilaktyką pozabiegową odnośnie do nadwrażliwości zębów jest stosowanie preparatów z azotanem potasu, jonami wapnia i fosforu, a także z dużym stężeniem fluoru. Trzeba poinformować pacjenta również o tym, aby pasta do zębów miała niski współczynnik ścieralności. Jednym z preparatów, który warto polecić zaraz po wybielaniu jako kurację wspomagającą remineralizację szkliwa, jest pasta GC Tooth Mousse.

Podsumowanie

Współczesna stomatologia estetyczna zapewnia pacjentom całkowicie bezpieczną i najbardziej zachowawczą metodę zmiany koloru zębów, jaką jest wybielanie. Trzeba jednak pamiętać o szeregu procedur przed wybieleniem i po wybielaniu, a także o właściwym doborze parametrów, jakimi są czas i stężenie oraz rodzaj środka wybielającego. Warto pouczyć pacjenta przed zabiegiem, iż efekt wybielania zębów jest właściwością indywidualną,zależy on bowiem od struktury szkliwa i szeregu aspektów związanych z odpowiednią dietą i higieną jamy ustnej. Oznacza to, iż ostatecznie nie zawsze możliwe jest dokładne zaplanowanie koloru, jaki zęby osiągną po wybielaniu. Dlatego tak ważne są zaangażowanie i współpraca na poziomie higienistka stomatologiczna – pacjent.

Piśmiennictwo

1. Jańczuk Z.: Profilaktyka profesjonalna w stomatologii, PZWL 2006.
2. Schmidseder J. i wsp.: Stomatologia estetyczna, Wyd. Czelej 2003.
3. Żarow M. i wsp.: Endoprotetyka, Wyd. Kwintesencja 2013.

Galeria