Anatomiczna różnorodność unerwienia zębów żuchwy przyczyną nieskutecznego znieczulenia

Kanał i otwór zatrzonowcowy (ang. retromolar foramen) są rzadko opisywanymi anomaliami. Dostępne badania wykazały, że otwór ten występuje stosunkowo często, bo u 7,7-10% badanych osób, i zawiera włókna pochodzące z wczesnego odejścia włókien nerwu zębodołowego dolnego lub nerwu policzkowego (6, 11). W zależności od metodyki badań obecność dodatkowych otworów w obrębie trójkąta zatrzonowcowego wykryto nawet u 72% badanych, natomiast otwory o średnicy minimum 0,5 mm występują w około 25% przypadków. Badania Thomasa von Arxa i wsp. Potwierdziły obecność kanału zatrzonowcowego w 25,6% badanych obrazów CBCT i 5,8% zdjęć pantomograficznych, przy jednoczesnym określeniu średniej szerokości kanału zatrzonowcowego na poziomie 0,99 mm (13).

Unerwienie zębów przednich przez nerwy bródkowe oraz splot zębodołowy dolny również wykazuje odchylenia od normy. Nerw bródkowy wykazuje zmienność zarówno położenia, jak i przebiegu czy też liczby otworów. Otwór bródkowy lokalizuje się, w zależności od źródła, na wysokości drugiego zęba przedtrzonowego, pierwszego zęba przedtrzonowego lub między nimi. W rzadkich przypadkach (1-8%) otwór bródkowy znaleziono na wysokości pierwszego trzonowca, a w 0,17-1,5% –mezjalnie od pierwszego przedtrzonowca (4, 14, 15, 16). Obecność więcej niż jednego otworu bródkowego wykazano w zależności od grupy etnicznej u 1,4-10% przypadków, natomiast w bardzo rzadkich przypadkach (0,03-0,06%) otworu nie stwierdzono wcale (11, 14, 17). Badania naukowe na zwłokach oraz obserwacje kliniczne wykazały, że dodatkowe otwory wykazują podobną wielkość do otworu bródkowego, lecz bez towarzyszących naczyń krwionośnych (14, 16, 18, 19). Kierunek przebiegu nerwu bródkowego zarówno w kości (14, 20, 21), jak i po wyjściu z otworu bródkowego również wykazuje zmienność. Pogrel i wsp. wykazali, że w 15-40% przypadków nerw ponownie wchodzi do kości, z czego w 50% nerw przekracza linię pośrod...