Etiopatogeneza i leczenie aft nawracających – przegląd piśmiennictwa

Etiologia

Brak jednoznacznego czynnika, który jest przyczyną występowania RAS, tak jak w innych chorobach powstających na tle bakteryjnym lub grzybiczym, powoduje znaczne trudności diagnostyczne i lecznicze. Oprócz wspomnianych już uwarunkowań genetycznych i predyspozycji rodzinnych, w etiologii zapaleń aftowych jamy ustnej podkreśla się także defekty immunologiczne, przez które uraz „podprogowy”, czyli taki, który u zdrowej osoby nie powodowałby żadnej szkody, u osób z RAS wystarcza do stworzenia idealnego podłoża do rozwoju aft (2). W wyniku reakcji immunopatologicznych w miejscu urazu dochodzi do bezpośredniej lizy keratynocytów. U osób z RAS stwierdzono zaburzenia w odpowiedzi wrodzonej, manifestującej się stałą preaktywacją krążących neutrofili, co skutkuje powstawaniem większych ilości reaktywnych form tlenu, a także zwiększeniem ilości składowych układu dopełniacza, który wpływa na funkcję neutrofili (2, 3, 6, 7). W odpowiedzi nabytej badania dowiodły obniżenie odsetka limfocytów T pomocniczych oraz nieprawidłowy stosunek komórek CD4+/CD8+ (8). Zaburzenia immunologiczne są wprost proporcjonalne do ciężkości przebiegu choroby. Ważną rolę odgrywają czynniki wyzwalające, które mogą powodować między innymi obniżenie odporności osoby dotkniętej schorzeniem. Wymienia się tutaj: stres, zaburzenia emocjonalne, infekcje bakteryjne, grzybicze, choroby pasożytnicze, obecność Helicobacter pylori i choroby ogólne, takie jak choroba Behceta, choroba Leśniewskiego-Crohna, zaburzenia hormonalne (1-3). U kobiet występuje zależność pomiędzy fazą cyklu, w której poziom progesteronu jest niższy, a nasileniem objawów (1, 2, 9). Przyczynami predysponującymi do powstawania aft są także niedobory: witaminy B₁₂, żelaza, hemoglobiny, kwasu foliowego, oraz alergie pokarmowe – najczęściej korelacja występuje przy alergii na mleko, jaja, cytrusy, orzechy i gluten (1-3, 8, 10, ...