Glikokortykosteroidy a ortodontyczny ruch zębów

Glikokortykosteroidy a funkcjonowanie układu kostnego oraz zębów

Pod względem histologicznym układ kostny człowieka jest zbudowany z dwóch typów tkanki kostnej. Wyróżnia się kość zbitą – inaczej nazywaną korową, która tworzy zasadniczą część kośćca, stanowiąc około 80% masy szkieletu – oraz kość beleczkowatą – zwaną gąbczastą. Ta ostatnia podlega intensywnym przemianom metabolicznym i stałej przebudowie – równocześnie zachodzących zjawisk syntezy i resorpcji kostnej (5). Do najważniejszych substancji regulujących metabolizm układu kostnego zalicza się przede wszystkim związki o charakterze hormonów polipeptydowych – najistotniejszy parathormon (ale również inne, takie jak: kalcytonina, insulina, somatotropina, hormony tarczycy) oraz o budowie steroidowej – najważniejszy z nich to aktywna postać witaminy D, hormony płciowe, a także omawiane w niniejszej pracy glikokortykosteroidy. Nie bez znaczenia są też czynniki działające miejscowo na komórki tkanki kostnej, m.in.: insulinopodobne czynniki wzrostu (IGF), transformujący czynnik wzrostu β (TGF-β), czynnik wzrostu fibroblastów (FGF), płytkopochodny czynnik wzrostowy (PDGF), interleukina 6 (IL6), prostaglandyny (PGE2) oraz czynnik martwicy nowotworów (TNF) (6, 7).

Badania naukowe jednoznacznie udowodniły, że GKS wywierają wielokierunkowy (pośredni i bezpośredni) wpływ na metabolizm tkanki kostnej. Ostatecznym efektem ich działania jest nasilenie tzw. obrotu kostnego. Z jednej strony dochodzi do wzmożenia procesów skutkujących resorpcją kości (procesy kościogubne), z drugiej do zahamowania procesów kościotwórczych. GKS manifestują w różny sposób swoje działanie na funkcje i czas życia komórek wchodzących w skład tkanki kostnej: osteoblastów, osteocytów i osteoklastów. Opóźniają proces dojrzewania, a ponadto powodują obniżenie aktywności osteoblastów. Skutkiem ich działania je...