Profilaktyka nowotworów jamy ustnej

Wg Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 2016-2024 cele profilaktyki pierwotnej będą realizowane poprzez zwiększanie świadomości społeczeństwa i jego edukację, tj. działania informacyjne, promocyjne oraz edukacyjne. Program skupia się na promowaniu aktywnego trybu życia, zdrowego odżywiania, ograniczaniu palenia tytoniu czy spożywania alkoholu (9).

Ryzyko rozwoju raka jamy ustnej u palaczy jest 3 razy większe niż u osób niepalących, a także o 35% niższe u osób, które rzuciły palenie przed 4 laty, niż u wciąż palących. Rośnie również przy kontakcie z dymem tytoniowym. Jest ono o 87% wyższe u biernych palaczy w porównaniu do niepalących nienarażonych na dym (4). Alkohol może działać jako czynnik lokalny oraz systemowy. Doprowadza do rozpuszczania lipidowej składowej nabłonka, zwiększa przepuszczalność błony śluzowej jamy ustnej, zakłóca syntezę oraz naprawę DNA. Ma także działanie genotoksyczne, mutagenne, zmniejsza przepływ śliny, upośledza umiejętności wątroby polegające na utylizowaniu potencjalnie rakotwórczych związków oraz przy przewlekłym stosowaniu upośledza wrodzoną i nabytą odporność, co powoduje zwiększoną podatność na infekcje i nowotworzenie (11). Dieta bogata w witaminy A, C, beta-karoten, żelazo, świeże owoce i warzywa liściaste zmniejsza ryzyko rozwoju choroby nowotworowej, natomiast wysokokaloryczna, wysokotłuszczowa, bogata w skrobię dieta, nadmiar soli oraz substancji konserwujących stwarza czynnik ryzyka (2, 13).

Najczęściej występującymi w jamie ustnej typami wirusa brodawczaka ludzkiego są HPV 16 i 18 (2). Ich działanie polega na przerywaniu normalnej kontroli cyklu komórkowego, co prowadzi do proliferacji nabłonka, a ostatecznie zwiększa ryzyko rozwoju raka jamy ustnej (10, 16, 18). W zmianach nowotworowych jamy ustnej została potwierdzona obecność DNA wirusa HPV, natomiast infekcja najczęś...