Rozszczepy podniebienia pierwotnego i wtórnego Epidemiologia, patogeneza i ortodontyczny protokół leczniczy

W wyniku migracji i reorganizacji komórek i tkanek w obszar twarzoczaszki czterotygodniowego zarodka ludzkiego tworzą się nieparzysta wyniosłość czołowo-nosowa, parzyste wyrostki szczękowe oraz wyrostki żuchwowe. Na dolno-bocznych rogach wyniosłości czołowo-nosowej obustronnie rozwijają się plakody węchowe, które różnicują się do nabłonka węchowego. Podkowiaste wyniosłości nosowe unoszą się, dzięki czemu powstają wyraźne obustronne dołki, a następnie kanaliki węchowe, które początkowo mają komunikację z pierwotną jamą nosową, a następnie ulegają przejściowemu zamknięciu nabłonkiem błony nosowo-ustnej, który zanika po 5 tygodniach po zapłodnieniu (p.c.).

Powstawanie wargi górnej następuje na skutek wzrostu i mezjalnego przemieszczania się wyrostków szczękowych, które zmniejszają dystans między wyrostkami nosowymi przyśrodkowymi strony prawej i lewej. Przyśrodkowe brzegi wyrostków szczękowych początkowo tylko przylegają do bocznych brzegów wyrostków nosowych przyśrodkowych. Połączenie się wyrostków możliwe jest dzięki apoptozie komórek nabłonka sąsiadujących tkanek, a następnie nabłonkowo-mezodermalnej transformacji, przenikaniu się oraz fuzji. Proces ten ma miejsce między 42. a 46. dniem p.c., a jego zakłócenie na skutek topograficznego niedopasowania wyrostków, zaburzenia czasu bądź sekwencji następujących po sobie zjawisk prowadzi do powstania jedno- lub obustronnego rozszczepu podniebienia pierwotnego (7).

Początkowo szeroko rozstawione wyrostki nosowe przyśrodkowe podczas formowania wargi górnej zbliżają się do siebie i tworzą tzw. podniebienie pierwotne, z którego w kolejnych etapach ontogenezy prenatalnej różnicują się: koniuszek nosa, columella, filtrum, środkowa część czerwieni wargi górnej, frenulum, kość przysieczna oraz środkowa część wyrostka zębodołowego szczęki z czterema siekaczami (7).