Szyny okluzyjne i deprogramatory przednie stosowane w leczeniu dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia

Celami terapii z wykorzystaniem szyn są:

• terapia bólu pochodzenia mięśniowego i stawowego,
• terapia powiązanych bólów głowy typu „migrenowego”,
• ochrona tkanek twardych oraz miękkich (fot. 1),
• relaksacja mięśni,
• polepszenie i zmiana koordynacji neuromięśniowej,
• polepszenie czynności oraz relacji tkanek w SSŻ,
• poprawa wzorca ruchowego żuchwy,
• wzrost relacji pionowej żuchwy do szczęki,
• równomierne rozłożenie sił okluzyjnych,
• rozłożenie obciążeń zgryzowych w przypadku bruksizmu,
• izolacja kontaktów zębowych,
• diagnostyka różnicowa przyczyn okludalnych,
• wypróbowanie obranej koncepcji centrycznej i ekscentrycznej okluzji,
• znalezienie i zachowanie ostatecznej i terapeutycznej pozycji żuchwy (np. w rozległych rekonstrukcjach protetycznych) (15-17).

Istnieje wiele podziałów oraz rodzajów szyn okluzyjnych. Wyróżniamy podział m.in. ze względu na cel użytkowania szyny na:

• stabilizujące – umożliwiające przywrócenie optymalnego rozkładu sił zwarciowych, a także naprawę, regenerację struktur oraz poprawę funkcji SSŻ; stosowane także w leczeniu przedprotetycznym, poprotetycznym oraz w powikłaniach jatrogennych;
• repozycyjne – stosuje się je w przypadku przemieszczeń krążka stawowego (z zablokowaniem lub bez), a także naturalnego lub jatrogennego obniżenia zgryzu, terapii bezdechu sennego oraz stanów zapalnych tkanek zakrążkowych; celem stosowania jest poprawa relacji struktur w SSŻ poprzez takie terapeutyczne ustalenie pozycji głowy żuchwy, które umożliwia powrót krążka do prawidłowego położenia, oraz wyeliminowanie objawów akustycznych jako efekt terapii przemieszczeń strukturalnych krążka w stawie skroniowo-żuchwowym;
• relaksacyjne – stosowane w celu przywrócenia równowagi nerwowo-mięśniowej w przypadku, gdy topografia struktur w SSŻ jest prawidłowa; ich działanie polega na zmniejszeniu impulsacji aferentnej receptorów przyzębia, a co za tym idzie – zmniejszeniu zwrotnej impulsacji eferentnej oraz aktywności mięśni żucia w nocy; ich stosowanie ma także wyzwolić pozytywny biofeedback i mniejszą aktywność mięśni w ciągu dnia (2, 15, 18, 19).

Powszechny jest także podział wg Freesmayera na szyny: odruchowe, stabilizacyjne i repozycyjne (20).

U pacjentów cierpiących z powodu dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia szyny elastyczne są przeciwwskazane. Szyny powinny być wykonane z tworzywa twardego. Tzw. „miękkie” szyny – dzięki chwilowemu działaniu relaksacyjnemu – mogą być stosowane jedynie tymczasowo, w leczeniu doraźnym, do czasu wykonania docelowej, twardej szyny. Ich długotrwałe stosowanie może powodować nasilenie dolegliwości. Skuteczność leczenia z wykorzystaniem szyn jest warunkowana prawidłową diagnostyką i dobraniem odpowiedniej szyny (czasami kombinacji szyn), leczenie powinno być połączone z leczeniem wspomagającym, uzależnionym od przyczyny oraz zaawansowania choroby (samokontrola, fizjoterapia, psychoterapia, leczenie farmakologiczne) (15-18).

Szyna Michigan

Jest najbardziej popularną szyną okluzyjną. Klasyfikowana jest jako szyna stabilizacyjna, jednak dzięki swoim właściwościom wykazuje także bardzo dobre działanie relaksacyjne. Znajduje zastosowanie w leczeniu bólu mięśni żucia, karku, szyi, pozwala eliminować lub zredukować zaburzenia w topografii struktur anatomicznych SSŻ i towarzyszących im objawów akustycznych. Może być także stosowana w toku leczenia protetycznego, chirurgicznego czy ortodontycznego (16, 18, 31).

Wykonywana jest na górny łuk zębowy, ponieważ zapewnia to bardziej stabilną pozycję żuchwy w zwarciu. Dzięki kontaktowi zębów dolnych ze stabilną szyną na łuku górnym możemy uzyskać korzystne dla leczenia kontakty centryczne oraz ekscentryczne (fot. 2-3). W przypadku szyny wykonanej na łuk dolny w związku z zachodzeniem zębów uzyskanie optymalnych kontaktów w zwarciu ekscentrycznym jest trudniejsze. Wg Ramfjorda i Asha skuteczność leczenia jest wyższa w przypadku szyn zakładanych na górny łuk (16, 31).

Szyna ta obejmuje cały łuk zębowy z wyłączeniem zębów mądrości. Jej grubość powinna wynosić ok. 2 mm i zawierać się w zakresie szpary spoczynkowej, jednocześnie zapewniając odpowiedni stopień rozciągnięcia mięśni. Powinno się unikać powstawania nierówności mogących stanowić przeszkodę zgryzową. W zwarciu centrycznym zęby powinny kontaktować na całej długości łuku. Żuchwa powinna mieć w tym momencie tzw. swobodę w centrum, czyli możliwość wykonywania swobodnych ruchów ślizgowych na polu okluzyjnym o wymiarze ok. 1-2 mm (16, 18, 31).

Badania Kostrzewy-Janickiej i wsp. jednoznacznie określają istotność precyzyjnego określenia wysokości zwarcia dla skuteczności terapii i jest ona indywidualna dla każdego pacjenta. Potwierdza także istotne zmniejszenie dolegliwości URNŻ dzięki zastosowanej szynoterapii (32).

Galeria

zobacz więcej